İskandinavya’nın en büyük İslam Sanatları koleksiyonu olan Kopenhag’daki The David Collection’da açılan, Danimarka’da belgesel fotoğrafçılığın öncülerinden Jette Bang’in Katar’ın Bedevileri’nden Portreler sergisi, Katar’ın Bedevi kavimlerinin yaşamını ve Jette Bang’in Orta Doğu göçebe kültürüyle kurduğu derin bağları mercek altına alıyor. Serginin hikayesine gelince, Katar 1940’lı yıllarda topraklarında petrol bulunmasının ardından ekonomik olarak adım adım gelişmeye başladı. Batılı şirketlerle yapılan petrol anlaşmalarıyla beraber Katar çok farklı bir gerçekliğe adım attı. Katar’ın yaşadığı bu değişim ve gelişim, temel geçim kaynağı hayvancılık olan Bedevi kültürünün kaybolması sürecini hızlandırdı. Jette Bang 1959’da çalışma arkadaşlarıyla araştırma yapmak üzere gittiği Katar’da, unutulmaya yüz tutmuş bu kültürü ustalıkla belgeledi. Bu sergi, Jette Bang’ın ölümünün üzerinden geçen 61 yılın ardından, Bedevi kültürü üzerine bıraktığı bu mirası onurlandırıyor.
Bang’in Katar fotoğrafları doğaya olduğu kadar bölge insanı ve kültürüne de odaklanıyor. Bu sergiyi özel kılan bir diğer unsur ise Danimarka Moesgaard Koleksiyonu’nda saklanan Jette Bang fotoğraflarının ilk kez sergileniyor olması. Jette Bang, Danimarka belgesel fotoğrafçılığının öncülerinden biri olmasının yanı sıra Danimarka’da çekilmiş ilk renkli film Inuit’ın de yönetmeni. Döneminin öne çıkan belgeselcilerinden biri. 1930’lu yıllarda uzun süreler vakit geçirdiği Grönland yerlilerinin kültürlerini kaybolmadan önce belgeleyerek kolektif hafızaya kazandırmış olağanüstü bir kadın fotoğrafçı.
The David Collection
Bang araştırmaları kapsamında, Katar’da, etnografya uzmanı Klaus Ferdinand, P.V Glob ve Eigil Knuth ile iki farklı Bedevi kavmini yaklaşık üç ay boyunca takip ederek 1200 ile 1500 arasında fotoğraf ve video çekiyor. Siyah beyaz fotoğrafların yanı sıra bu seyahatini konu edinen Bedeviler (1962) de Bang’in önemli işleri arasında yer alıyor.
Katar yolculuğu fikri, Knud Rasmussen’in öğrencilerinden oluşan ve aralarında Bang’in de bulunduğu dinamik ve entelektüel bir grubun, keşif projeleri sırasında tanışıp bir araya gelmeleriyle doğmuş. Bu grup, Danimarka Müzesi’nin etnografya koleksiyonunda çalışırken, yeni bir araştırma ve eser toplama gezisi planlamaya karar vermiş.
The David Collection
Özel seyahat izni alıyor
1953’e kadar bazı istisnalar hariç yabancı ziyaretine kapalı olan Katar’da fotoğraf çekme izni alan Bang’in yaptığı işin önemi dönemin bu şartları göz önüne alındığında daha da anlaşır hale geliyor.
Bang’in seyahatinde karşılaştığı ve büyük bir ilgiyle aktardığı bu kültür, Katar’ın petrol kaynaklarının yanı sıra eşsiz bir tarihe de ev sahipliği yaptığını gözler önüne seriyor. Bu yolculuğu sırasında çok tutucu gelenekleri olan Bedevi kadınlarını, eşlerinin ve erkek çocuklarının bulunmadığı alanlarda çok özel anları esnasında fotoğraflama ve onların misafirleri olma fırsatını buluyor. Çadırların içinde İslam dünyasında pek az rastlanabilecek köpek ve hayvan sevgisini bile fotoğraflıyor. Sanat ile harmanlanmış merakıyla eşi benzeri bulanamayacak kareleri çekiyor. Bir daha hiç Katar’a gidemeyen Bang bu gezisinden dört sene sonra kanserden hayatını kaybediyor. Geriye eşi benzeri bulunamayacak çok değerli fotoğrafları ve Katar Bedevileri’nin unutulan kültürünü kayda geçirecek bu arşivi bırakıyor. Artık Katar’da Bedeviler yok ama Bang’in fotoğrafları binlerce yıl boyunca yaşamını göçebe bir biçimde yaşayan insanların gözünden Orta Doğu’ya başka bir perspektiften bakmayı mümkün kılıyor ve bu açıdan da büyük önem taşıyor.
Sergi 4 Ocak 2026 tarihine kadar The David Collection’da gezilebilir.