İskenderiye Bienali, 12 yıllık bir aranın ardından 2026 yılının Eylül ayında bu kıyı kentinde yeniden düzenlenecek. Küratörlüğünü sanatçı Moataz Nasr’ın üstlendiği edisyon “Bu da Geçer” (This Too Shall Pass) başlığını taşıyor ve programda ağırlıklı olarak Akdeniz havzasından sanatçılar yer alıyor. Sergiye performanslar, müzik etkinlikleri ve konuşmalar da eşlik edecek.
“Eğer geri dönecekseniz, bunu yüksek bir standartla yapmanız gerekir,” diyen Nasr, Mısır’daki sanat ortamını uzun süredir oksijensiz kalmış, durgun bir göle benzetiyor: “O göle büyük bir taş atıp dalga yaratmak istiyoruz. Değişim zamanı.”
Venedik ve São Paulo’nun ardından dünyanın üçüncü en eski bienali olan İskenderiye Bienali, 1955 yılında dönemin cumhurbaşkanı Cemal Abdülnasır tarafından bölgesel dayanışma fikriyle kurulmuştu. İlk yıllarında yalnızca Akdeniz’e kıyısı olan ülkelerden sanatçılara açık olan bienal, bu vurguya büyük ölçüde sadık kalmaya devam edecek. Moataz Nasr, ana temanın merkezinde yine Akdeniz hattının yer alacağını, ancak bunun yanına sınırlı sayıda farklı ülkeden sanatçının da dahil edileceğini söylüyor. Ana sergide yaklaşık 50 sanatçı yer alırken, genç Mısırlı sanatçılar için İskenderiye’deki müzelerde daha küçük kapsül sergiler düzenlenmesi planlanıyor.
Yeni yapılanma
Önceki edisyonların aksine neredeyse tamamen devlet destekli gerçekleşen İskenderiye Bienali, bu yıl kamu-özel ortaklığı modeliyle düzenleniyor. Bu yeni yapı hem ülkedeki ekonomik koşulların bir yansıması hem de bienalin daha bağımsız bir zemine taşınması açısından önemli görülüyor. Düzenleme komitesinde Mısır Kültür Bakanlığı yetkililerinin yanı sıra Mai Eldib, Ahmed Shaboury, Hisham El-Khazindar ve Rasheed Kamel gibi uluslararası sanat çevrelerinin yakından tanıdığı özel destekçiler ile mimar Omniya Abdel Barr yer alıyor.
The Art Newspaper’ın edindiği bilgilere göre devlet ve yerel yönetimler girişim sermayesini sağlamış durumda; ayrıca önde gelen yerel işletmeler de projeye katkı sözü verdi. Bienal yalnızca sanat çevrelerine hitap eden bir etkinlik olarak değil, aynı zamanda İskenderiye halkına yönelik bir kentsel buluşma olarak kurgulanıyor.
Son 25 yılda birçok genç profesyonelin Kahire’ye yönelmesiyle İskenderiye ciddi bir beyin göçü yaşamıştı; bu kentte doğup ailesiyle birlikte Kahire’ye taşınan Moataz Nasr da bu hareketin bir parçasıydı. Buna rağmen şehir, sakinlerinin gözünde ve Mısır genelinde hâlâ tarihsel ve duygusal açıdan özel bir yere sahip. Yeni edisyon, tam da bu karakteri ön plana çıkarmayı amaçlıyor. Roma tiyatrosu, İskenderiye Kütüphanesi, Kaytbay Kalesi ve kökeni Büyük İskender dönemine (MÖ 4. yüzyıl) uzanan Fouad Caddesi gibi kentin sembolik mekânlarında çeşitli etkinliklerin yapılması planlanıyor.
2017 Venedik Bienali’nde Mısır’ı temsil eden Moataz Nasr, ülke sanat dünyasının etkili figürlerinden biri. 2008–2024 yılları arasında Kahire’deki bağımsız sanat mekânı Darb 1718’in kuruculuğunu ve yöneticiliğini üstlenen Nasr’ın bu mekânı, 2024 yılında otoyol inşaatı gerekçesiyle yıkılmıştı. Ayrıca kahire’de zaman zaman düzenlenen alternatif bienal “Something Else”in üç edisyonunda küratörlük yaptı.
Mısır’da artan fon eksikliği ve kültürel alanlardaki kapalılık konusunda sıkça eleştirilerde bulunan Nasr, The Art Newspaper’a şöyle konuşuyor: “Kültür bakanlığı bana bu bienalin küratörlüğünü teklif ettiğinde, ‘Yıllardır Mısır’da küratörlük anlayışını eleştirip duruyorsun. Al sana fırsat, bize nasıl yapıldığını göster,’ dediler.”