→ Trump, müze ve kütüphanelere fon sağlayan kurumları tasfiye ediyor
ABD Başkanı Donald Trump, aralarında Müze ve Kütüphane Hizmetleri Enstitüsü (IMLS) ve Washington DC’deki Smithsonian Enstitüsü’ne bağlı Woodrow Wilson Uluslararası Biliminsanları Merkezi’nin de bulunduğu yedi federal kurumun tasfiye edilmesini öngören kararnameyi imzaladı. Mart ayında imzalanan kararnamede, ABD başkanının bu kurumların “gereksiz” olduğuna karar verdiği ve her birinin “yürürlükteki yasalar doğrultusunda maksimum ölçüde tasfiye edileceği” belirtildi. Kararnameye göre, bundan böyle her kurumun başkanı uyumluluğu teyit eden ve hangi faaliyetlerinin “yasalarca zorunlu kılındığını ve ne ölçüde gerekli olduğunu” belirten bir raporu Yönetim ve Bütçe Ofisi direktörüne gönderecek. IMLS ve Wilson Center temsilcileri yorum taleplerimize yanıt vermedi.
ABD’de kongre tarafından karar verilen yıllık ödeneklerle federal düzeyde sanat etkinliklerine fon sağlayan en büyük kanallardan biri olan IMLS’in 2024 mali yılı için ayrılan ödeneği 294,8 milyon dolardı. Kurum geçtiğimiz yıl kütüphaneler, müzeler ve ilgili diğer kuruluşlara 266,7 milyon dolar hibe verdi. Öte yandan Amerikan Müzeler Birliği, Instagram hesabında yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Doğrudan müzeleri destekleyen tek federal kurumun tasfiye edilmesi, halkın iradesini hiçe saymak ve müzelerin Amerikan toplumunda oynadığı kritik rolleri zayıflatmak anlamına gelmektedir.”
→ ABD, 41 eseri Çin’e iade etti
Kasım ayında Manhattan Bölge Savcılığı tarafından ele geçirilen 41 sanat eseri ve arkeolojik eser mart ayında Çin makamlarına teslim edildi. China Daily’nin haberine göre, çömlek, porselen, bronz eşya, ahşap heykel ve taş oymalardan oluşan bu nesneler yasadışı yollarla ABD’ye getirilmişti.
Çin Ulusal Kültürel Miras İdaresi yardımcı direktörü Luo Wenli, Global Times internet sitesine konuştu: “Bu iade işlemi, 2024’te hükümetler arası mutabakat anlaşmasının yenilenmesinden sonra Çin’le ABD arasında yapılan bir başka önemli işbirliği anlamına geliyor.” Çin ve ABD, Çin kültür eserlerinin ABD’ye yasadışı girişini engelleme amaçlı ilk hükümetler arası mutabakat anlaşmasını 2009’da imzalamıştı.
Ulusal Kültürel Miras İdaresi’nin açıklamasına göre, neolitik dönemden Qing Hanedanı’na (1644-1911) kadar uzanan bu eserler arasında seramik tabanlı bronz “para ağacı”, üç ayaklı sade çömlek, kapaklı bronz çanak ve çömlek işi hikâye anlatıcısı figürü de bulunuyor. Manhattan Bölge Savcılığı yorum taleplerimize yanıt vermedi.
China Daily’nin haberinde, Çin’de Kültür Varlıklarını Koruma Kanunu’nun revize edilmiş halinin mart ayında yürürlüğe girdiği de bildirildi. Kanunun yeni versiyonunun 81. maddesi, çalınan ve yasadışı yollarla ülke dışına çıkarılan kültürel varlıkların iadesi konusunda “uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesi” çağrısında bulunuyor. Bu maddeyle birlikte, kültürel varlıkların sınır ötesi iadesi Çin yasalarında ilk kez düzenleniyor.
Kanun ayrıca yasadışı yollarla Çin’e getirilen yabancı eserlerin iadesi için çift taraflı girişimlerin artırılmasını öngörüyor.
→ Los Angeles County Museum of Art’tan önemli yeni siparişler
Los Angeles County Museum of Art’ın (LACMA) kalıcı koleksiyonuna ev sahipliği yapmak üzere Nisan 2026’da açılacak yeni David Geffen Galleries’teki ilk enstalasyonlar için üç sanatçı görevlendirildi. Eğlence sektörünün önemli isimlerinden Geffen’sa, Peter Zumthor’un tasarladığı 750 milyon dolarlık yeni bina için 150 milyon dolar bağış yaptı.
Wilshire Bulvarı’nın kuzey tarafındaki W.M. Keck Plaza’nın yaklaşık 6.968 metrekarelik alanı, Meksikalı sanatçı Mariana Castillo Deball’un devasa kamusal sanat eseri yerleştirilerek dönüştürülüyor. Eser, Castillo Deball’un Meksika, Teotihuacán’daki antik duvar resimlerinden esinlenerek yaptığı tüylü yılan çizimlerinin parçalarıyla bezenmiş bir dizi beton adacıktan oluşuyor. Castillo Deball, “Halka tamamen açık olacak, yani isteyen herkes gelip üzerinde yürüyebilecek. Aynı zamanda bu muhteşem bina, koleksiyon ve küratörlerle de diyalog içinde olacağı için son derece demokratik bir sanat eseri olduğunu düşünüyorum,” diyor.
Bunun dışında, Los Angeles’ta yaşayan sanatçı Sarah Rosalena’nın Mars yüzeyine ait görüntülerden esinlendiği duvar halısı binadaki yeni restorana yerleştirilecek. Üçüncü siparişse Japonya doğumlu Shio Kusaka’nın koni üzerine yerleştirilmiş uçan daire şeklindeki yaklaşık 3,66 metrelik interaktif heykeli. LACMA’nın açıklamasında, binaya zamanla Liz Glynn, Thomas Houseago ve Alexander Calder’ın eserlerinin de yerleştirileceği belirtildi.
→ Antik Mezopotamya kil tabletleri imparatorluğun yönetim biçimini ortaya koydu
British Museum’un Antik Mezopotamya küratörü Sebastien Rey’in liderliğinde Irak’ta çalışan arkeolog ekibi imparatorluğun güçlü bürokrasisine dair kanıtları ortaya çıkardı. Güney Irak’taki Tello’da ―Antik Sümer kenti Girsu’nun modern Arapça adı― geçtiğimiz sonbaharda elde edilen buluntular arasında 200’den fazla çiviyazılı kil tablet ve 60 mühür bulunuyor.
Bilimsel metinlerden koyun ve arpa karnelerine kadar her konuyla ilgili detayları içeren tabletler Akad dönemine (MÖ 2300-MÖ 2150) tarihlendi. The Art Newspaper’a konuşan Rey, Akad döneminin “Mezopotamya tarihinde, kendisini ilah ilan eden ilk insan olan Naram-Sin gibi karizmatik kralların hüküm sürdüğü son derece önemli bir dönem, dünya tarihinde de kayıtlara geçen ilk imparatorluğun doğduğu önemli bir zaman dilimi” olduğunu söyledi.
Süleymaniye’deki Irak Amerikan Üniversitesi’nin Arkeoloji ve Kültürel Miras Merkezi direktörü Tobin Hartnell’sa şöyle konuştu: “Önceki birçok tablet yağmacılar tarafından çıkarılmıştı. Oysa bu buluntular doğrudan alandan çıkarıldığı için Akadların imparatorluğu nasıl yönettiğine dair daha fazla bilgi veriyor. Son olarak, bu buluntular Akadların bir Sümer kentini ve özellikle imparatorluğun sınırında bulunan bir kenti nasıl yönettiğini anlamamızı sağlıyor.”
Kazı çalışmaları, British Museum’un Irak Devleti Eski Eserler ve Miras Kurulu’yla birlikte yürüttüğü Girsu Projesi kapsamında gerçekleştirildi.
→ Hilma af Klint Vakfı’nda “Eserleri kim görecek?” tartışması
İsveçli sanatçı ve mistik Hilma af Klint’in (1862-1944) yeğeninin torunu, sanatçının tüm eserlerinin kurumsal ve ticari sergilerden kaldırılarak özel bir mabette tutulması gerektiğini söyledi. Sanatçı için kurulan vakfın başkanı Erik af Klint, İsveç gazetesi Dagens Nyheter’e yaptığı açıklamada Hilma’nın eserlerinin ruhsal dünyayla kurduğu bağları belgelediğini, dolayısıyla yalnızca vakfın belirlediği kriterleri karşılayan ruhsal arayış içindeki kişilerce görülmesi gerektiğini belirtti.
Çevrimiçi yayın Hyperallergic’e de konuşan Erik, dedesinin uygulamaya koyduğu dördüncü vakıf tüzüğüne sadık kaldığını söyledi (Erik’in dedesi Hilma’nın eserlerinin miras kaldığı yeğeniydi). İsveççeden tercüme edilen tüzükte, “yönetim kurulunun eserleri yalnızca ruhsal bilgi arayışında olan veya gelecekte Hilma af Klint’in ruhsal rehberliğinin amaçladığı misyonun yerine getirilmesine katkıda bulunabilecek kişilere açması” öngörülüyor.
Öte yandan vakıf tarafından yapılan bir açıklamaya göre, “Çoğu yönetim kurulu üyesi, Hilma af Klint’in sanatının hem halka hem de araştırmacılara açık olması ve ayrıca tüzük metninin günümüz koşullarında yorumlanması gerektiğini düşünüyor.”
Erik geçtiğimiz yıl David Zwirner’ın vakfı temsil eden galeri olmasını sağlayacak anlaşmaya da karşı çıkmıştı. The Guardian’a konuşan Erik, “Tüzüğün ilk paragrafında yönetim kurulunun eserleri ‘koruması’ gerektiği belirtiliyor oysa kurul şimdi bu eserleri satıyor,” demişti. Buna karşın dört kurul üyesi anlaşmayı destekledi. Vakıfsa henüz herhangi bir galeriyle anlaşma yapılmadığını belirtti.
→ Colorado’da Leonardo müzesi
Bu yıl Pueblo, Colorado’da Leonardo da Vinci’ye adanmış yeni bir müze açılması planlanıyor. Tarihî Arkansas Nehir Yolu’nun yakınlarındaki eski Profesyonel Boğa Binicileri merkezinde açılacak olan müze için çevrimiçi açıklamada şu ifadeler kullanıldı: “Bu çığır açıcı müzede interaktif sergiler, gerçek boyutlu makine replikaları ve Leonardo da Vinci’nin dehasına adanmış eğitim programlarına yer verilecek.” Müzede ayrıca Leonardo’nun eskizleri, notları ve kayıtlarını da içeren eksiksiz bir kütüphane bulunacak.
Öte yandan müze, İtalyan kuruluşu Artisans of Florence’la mutabakat anlaşması imzaladı. Artisans of Florence İtalya, Fransa, Güney Kore, Avustralya ve Brezilya’da da benzer Leonardo müzeleri işletiyor ve internet sitesinde kendisini “eski ve kayıp teknolojileri yeniden inşa etme konusunda uzmanlaşan” gezici sergi şirketi olarak tanımlıyor. Colorado Sun’a göre, bu anlaşma “Artisans’ın elindeki Da Vinci eserlerinin 10 yıl süreyle Kuzey Amerika’daki başka hiçbir kalıcı sergide yer almayacağını” garanti ediyor.
Müzeyse yaptığı bir açıklamada başka şehir veya ilçe fonu arayışında olmadığını, “eyalet satış vergisi artış finansmanı” aracılığıyla para kazanmayı umduğunu belirterek, “Tanımlanmış bir coğrafi bölgedeki yeni bir gelişme yeni vergi geliri yaratırsa, projeler bu yeni gelirin sağladığı kazançla finanse edilecek,” dedi. Müzede ayrıca “önceki sakinlerinden kalma spor bileşenleri” de olacak. Müze yorum talebimize yanıt vermedi.
→ Birleşik Krallık’taki müzelerin yeni yönetim kurulu üyeleri arasında televizyon ünlüleri de var
Birleşik Krallık hükümeti British Museum, Tate ve Victoria and Albert Museum’un (V&A) yönetim kurullarına 16 yeni üye atadığını açıkladı. İngiliz sanatçı Isaac Julien, Tate’in yönetim kuruluna atanırken, 1990’lı yılların başında Cambridge Üniversitesi’nde sanat tarihi eğitimi alan ve şu anda BBC’nin popüler TV programı The Traitors’ı sunan televizyon sunucusu Claudia Winkleman artık British Museum’un yönetim kurulunda. Yazar Tom Holland ve BBC Today programının eski sunucusu Martha Kearney de British Museum kurul üyesi oldu. Müzenin bir diğer yeni kurul üyesi Tiffany Jenkins, Keeping Their Marbles: How the Treasures of the Past Ended up in Museums ... and Why They Should Stay There (Mermerleri Korumak: Geçmişin Hazineleri Müzelere Nasıl Geldi ve Neden Müzelerde Kalmalı?, 2016) adlı kitabında eserlerin iadesine karşı çıkmıştı.
TV sunucusu Vick Hope ve gazeteci Mariella Frostrup’sa V&A’nın yönetim kuruluna atandı. V&A’nın yönetim kuruluna katılan diğer isimler arasında Bloomsbury Publishing’in CEO’su Nigel Newton ve eski Birleşik Krallık Başbakanı Rishi Sunak’ın eşi işinsanı Akshata Murty de yer alıyor.
Murty’nin de aralarında bulunduğu atanan birçok isim siyasi açıklamalarda bulundu. Murty, Muhafazakâr Parti ve adayları adına konuşma yaptığını, parti için seçim çalışmaları yürüttüğünü ve seçimlerde partiye yardım ettiğini söyledi. The Times gazetesinde köşe yazarlığı yapan ve şimdi British Museum kurul üyesi olan Daniel Finkelstein’sa 2013’ten bu yana Lordlar Kamarası’nda Muhafazakâr Parti üyesi olarak görev yapıyor. Her üç kurumun yeni kurul üyeleri nisan ayından başlayarak dört yıl süreyle görev yapacak. Yalnızca Vue Entertainment’ın kurucusu ve CEO’su Tim Richards, Tate yönetim kurulundaki görevine haziran ayında başlayacak.
→ Centre Pompidou beş yıllık kapanma öncesinde koleksiyonunu ziyarete kapattı
Eylül sonu için planlanan beş yıllık kapanma sürecine hazırlanan Paris’teki Centre Pompidou kalıcı Musée National d’Art Moderne koleksiyonunu mart ayında halka kapattı. Müzedeki tadilatların yaklaşık 262 milyon euro’ya mal olması beklenirken, Suudi Arabistan’ın renovasyon için 50 milyon euro vereceği biliniyor. Çevrimiçi açıklama yayımlayan Centre Pompidou, “yaklaşık 50 yıl önce inşa edilen binanın yaşıyla bağlantılı bazı güvenlik, sürdürülebilir gelişim ve erişilebilirlik sorunlarının yanı sıra güncel çevre, sağlık ve enerji standartlarının gereklilikleri doğrultusunda” kapanma kararı alındığını belirtti. Centre Pompidou, Objets or History of Objects (Nesneler veya Nesnelerin Tarihi, Ekim 2026-Temmuz 2027) gibi sergiler için Louvre Müzesi’ni de içeren diğer Paris müzeleriyle yapılan partnerliklerin detaylarını da açıkladı. Centre Pompidou açıklamasında şu ifadelere yer verdi: “Louvre Müzesi ve Centre Pompidou’nun partnerliği, çeşitli ulusal müzelerin elindeki ulusal koleksiyonların sergilenme biçimlerinin yeniden düşünülmesini sağlayacak, koleksiyonları belirli alanlara ayıran anlayışın ötesine geçerek benzeri görülmemiş bir ‘hayali müze’ yaratacaktır.”