Edward Burtynsky'nin Fotoğrafları, İnsanlığın Çevre Üzerindeki Etkisini Gözler Önüne Seriyor

Kanadalı fotoğrafçı Edward Burtynsky, 40 yılı aşkın süredir insanlığın doğal peyzajı kendi istek ve ihtiyaçları doğrultusunda nasıl yeniden şekillendirdiğini belgeliyor. Çalışmaları onu Ontario'daki seralar, Teksas'taki petrol sahaları ve Arizona çölündeki banliyö yerleşimlerinden Çin'deki e-atık geri dönüşüm topluluklarına, Bangladeş'teki gemi söküm tesislerine ve Etiyopya'daki giyim fabrikalarına götürdü. Şimdi ise 1981’den itibaren çektiği 70’ten fazla fotoğrafı, New York’taki International Center of Photography (ICP)’de kreatif direktör David Campany küratörlüğünde düzenlenen retrospektif Edward Burtynsky: The Great Acceleration (28 Eylül’e kadar) başlıklı sergi kapsamında görülebilir.

Burtynsky, “Çalışmalarım her zaman doğanın sanayileştirilmesiyle ilgiliydi - doğadan aldıklarımızı temin etmek için neye ihtiyacımız olduğunu ve onu kendi ihtiyaçlarımıza göre nasıl şekillendirdiğimizi gösteriyordu,” diyor. "Ancak, yaptıklarımıza dair bir tür kılavuz kitap hazırlamakla ilgilenmiyorum. Bunlar daha çok insan ihtiyaçlarının ikonografik temsilleri."

Sergi kronolojik olarak değil, tematik olarak düzenlendi. Maden işletmelerine, petrol sömürüsüne, devasa fabrikalara, efsanevi boyutlardaki altyapı projelerine, endüstriyel faaliyetlerin uyumsuz renklere büründürdüğü manzaralara ve daha fazlasına odaklanıyor. Burtynsky’nin projeleri boyunca düzenli olarak ürettiği, ancak daha önce hiçbir zaman ayrı bir seri olarak sergilemediği bir dizi portreyi içeriyor. Örneğin, Çin’de elektronik atık yığınının yanında duran yaşlı bir kadın ya da kadrajı bütünüyle dolduran sökülmüş bir tankerin içinde poz veren bir gemi söküm işçisi gibi. Sergide, sanatçının 1980’lerin başlarında Kanada’daki endüstriyel tarım ve maden çıkarma faaliyetlerinin ölçeğini gözler önüne seren, aynı zamanda en küçük boyutlu işleri arasında yer alan bazı erken dönem çalışmaları da yer alıyor.

“Bu, o dönem yaptığım en büyük baskıydı. O zamanlar bu boyut büyük sayılırdı,” diyor 1984 ve 1985 yıllarında Ontario ve British Columbia’daki madenleri gösteren, yaklaşık iki metre genişliğindeki fotoğraflarına atıfta bulunarak. “Çerçevenin düzenlenişi, her şeye hakim olma ve yüzeyi düzleştirme yaklaşımı zaten devreye girmişti ve bu da bir görme biçimini tanımlıyordu.”

Tüm kafa karıştırıcı etkilerine rağmen bu erken dönem görüntüler, Burtynsky’nin fotoğrafladığı manzaralar gibi neredeyse endüstriyel ölçekte büyüyen daha yeni baskılarıyla karşılaştırıldığında adeta antika gibi görünüyor. Sergide yer alan en yeni fotoğraflardan biri, Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde, mineral açısından zengin çok katmanlı toprak yığınlarının manzarayı kırmızının her tonuna boyadığı bir bakır madeni, on fit genişliğinde. Hemen yakınındaki 30’a 30 fitlik bir galeri duvarı ise, Teksas çölündeki bir çiftliğin havadan çekilmiş bir fotoğrafıyla tamamen kaplanmış durumda. Bu görüntü, Burtynsky’nin Toronto’daki stüdyosunda geliştirdiği bir dizi ileri düzey tarama, baskı ve görüntüleme sürecinden geçirilerek yapışkan vinil üzerine basılmış.

Sanatçı, 2012 tarihli “Pivot Irrigation #8, High Plains, Texas Panhandle, USA” adlı eserinin, sol alt köşedeki küçük binalar ve arabalar fark edilene kadar neredeyse soyut görünen duvar resmi boyutundaki versiyonu için, “Bu, şimdiye kadar bastığım en büyük fotoğraf,” diyor. “Pivot sulama sisteminin ölçeğini hissettirebilmek için bir Cessna’nın göbeğinden aşağıya doğru çekildi. Bu kare, su üzerine hazırladığım bir projenin parçasıydı, zira insanların su kullanımının yaklaşık %70’i tarıma gidiyor.”

ICP retrospektifi, bu yaz New York’ta gerçekleşecek Burtynsky odaklı etkinliklerin merkezinde yer alıyor. Yakınlardaki Metrograph sinemasında, sanatçının 2006–2018 yılları arasında film yapımcıları Jennifer Baichwal ve Nick de Pencier ile birlikte çektiği üç belgesel 20–28 Haziran tarihleri arasında gösterilecek. Ardından Howard Greenberg Gallery’de 7–20 Ağustos tarihleri arasında kişisel sergisi Natural Commodities açılacak; bir sonraki ay ise Heft Gallery’de yapay zekâ sanatçısı Alkan Avcıoğlu ile ortak projesi Hypertopographics (3–27 Eylül) izleyiciyle buluşacak.

Burtynsky, “Alkan dünyayı 50 ila 100 yıl içinde olacağını düşündüğü noktaya taşıyor ve yapay zekâ aracılığıyla bu vizyonun kapsamını ve ölçeğini genişletiyor,” diyor. “Ortaya çıkan görüntüler, manzaraların neredeyse mümkün göründüğü tekinsiz bir vadi hissi yaratıyor.”

The Great Acceleration, insanoğlunun çevreyi az ya da çok kayıtsızca yeniden şekillendirmesine dair çarpıcı görüntüleriyle, 21-28 Eylül tarihleri arasında gerçekleşecek NYC 2025 İklim Haftası da dahil olmak üzere Eylül sonuna kadar sergilenmeye devam edecek.

Burtynsky, “Kendimi bir belgesel fotoğrafçısı olarak görmüyorum; sadece bu tüketim döngülerini ortaya çıkaran ya da bize hatırlatan özgün görüntüler arıyorum,” diyor. “Bu döngüde üç temel aşama var: her şeyin kaynağı olan üretim, tüketim ve ardından atık akışı. Ben özellikle ilk ve son aşamalara odaklanıyorum. Çünkü benim için hayat, tüketimdir.”

• Edward Burtynsky: The Great Acceleration, 19 Haziran-28 Eylül tarihleri arasında Uluslararası Fotoğraf Merkezi, New York’ta görülebilir.
• The Anthropocene Trilogy, 20-28 Haziran tarihleri arasında Metrograph, New York’ta sergilendi.