Canberra’daki Avustralya Ulusal Galerisi’nde (NGA) Aborijin sanatçı Emily Kam Kngwarray’la ilgili büyük bir serginin eşküratörü olan Kelli Cole, “Sadece ülkesini ve onun için önemli olan şeyleri resmetti,” diyor. “Kama, yani tohum, ince yer elması, emu, Anmatyerr dilinde tören anlamına gelen awelye ve Alhalker, yani ülkesi – her eserinde bu [temalar] var.”
Cole ve meslektaşı yerli küratör Hetti Perkins tarafından bir araya getirilen tekstil, kâğıt üzerine çalışmalar ve resimlerden oluşan sergi, uluslararası görsel sanatlar hakkında hiçbir bilgisi olmadan Agnes Martin, Sol LeWitt ve Ellsworth Kelly gibi isimlerle kıyaslanabilecek birçok eser yaratmayı başaran sanatçının kariyerini gözler önüne seriyor.
Kngwarray (1910-1996) Utopia kökenliydi. Utopia, Avustralya’nın Kuzey Bölgesi’ndeki Alice Springs’in 250 kilometre kuzeydoğusunda yer alan bir Aborijin topluluğu. Sanatçı 1977’den beri kumaş üzerinde tekstil tasarımları yapsa da, 1988’de Utopia’nın sanat koordinatörü Rodney Gooch tarafından düzenlenen nirengi noktası niteliğindeki bir grup sergisi için hazırladığı “Emu Woman” (Emu Kadını, 1988-1989) adlı ilk tuval çalışmasıyla büyük ilgi topladı. Geleneksel kadın törenlerinden gelen ve imzasına dönüşen ekspresyonist fırça darbeleri ile ince yer elmasının tohumlarını simgeleyen beyaz, sarı ve kırmızımsı kahverengi noktalara dikkat çeken “Emu Woman”, Kngwarray’in canlı kültürel mirasını karmaşık bir şekilde tuvale aktarma becerisini gösteriyordu.
Kngwarray 1988’den sekiz yıl sonraki ölümüne kadar, günde bir tane olmak üzere yaklaşık 3.000 resim üretti. Bu dönemde eserlerine talep o kadar fazlaydı ki, galerici Christopher Hodges bitmiş eserleri toplayıp yeni tuvaller bırakmak için sürekli uçak kiralıyordu. Cole, sonuç olarak “ona [eserlerin] hikâyesini bir türlü anlattıramıyorlardı,” diyor. Kngwarray’in Gooch’a sadece “isimsiz” ya da “awelye (törensel)” dediğini ve “Gooch’unda onun daha fazla bilgi vermek istemediğini düşündüğü”nü söylüyor.
Kngwarray’in eserleri 1997’de Venedik Bienali’nde Avustralyalı sanatçılar Yvonne Koolmatrie ve Judy Watson’ın işleriyle birlikte sergilendiğinde, birçok eleştirmen onun bir anomali olduğunu düşündü. Ancak Venedik sergisinin de küratörlüğünü yapan Perkins’in o zaman açıkladığı gibi: “Aborijin sanat pratiğinin olanakları sonsuzdur, kendi kültürel bağlamına saygı duyarak üretilen işler, bu bağlamın dışında da ilgi ve yankı uyandırabilir.”
Cole, Kngwarray’in hızlı yükselişinin kendi toplumundan dışlanmasına neden olduğunu ancak bu serginin “Emily’yi kendi toplumu içinde yeniden konumlandırma”yı amaçladığını söylüyor. “O kendi hikâyesini resmediyordu ama [Anmatyerr halkı] bu hikâyeyi resmetmeye hâlâ devam ediyor,” diye de ekliyor. Şimdi, kapsamlı danışmanlık görüşmeleri sonucu Kngwarray’ın torunları, sanatçının hikâyesini anlatıp eserleri hakkında yeni ayrıntılar ortaya koyuyor. Küratör, “daha önce hiç kimsenin tanımlamadığı şaşırtıcı, gösterişli yeşillere sahip birkaç resmi” örnek veriyor. Bu resimler Anmatyerr kadınlarına gösterildiğinde, onlar yeşilin bir yaratılış hikâyesindeki emu yumurtalarının ayırt edici rengi olduğunu hemen tanımlamışlar. Cole, “Her bir fotoğraf, her bir resim, her bir alıntı, her şey ailesi ve birlikte çalıştığımız sanatçıların onaylaması için topluma geri götürüldü” diyor.
Sergi, erken dönem batikler, iki yeni NGA alımı ve Mayıs 2022’de Sotheby’s New York Aborijin sanat müzayedesinde aktör Steve Martin’in satın aldığı “Alhalkere – Old Man Emu with Babies” (Alhalkere – Bebekli Yaşlı Adam Emu, 1989) gibi birçok önemli ödünç eseri içeriyor. Cole, serginin yalnızca Avustralya’nın en “önemli sanatçıları”ndan birine en kapsamlı genel bakış olmakla kalmayacağını, aynı zamanda Kngwarray’i “hiç ayrılmadığı, bir anlamda hayatının en büyük parçası olan topluluğunun içinde” konumlandıracağını söylüyor.
Emily Kam Kngwarray, 2 Aralık - 28 Nisan 2024 tarihleri arasında Canberra, Avustralya Ulusal Galerisi'nde görülebilir.
