Kuzeybatı Suudi Arabistan’daki UNESCO Dünya Miras Alanı El-Ula’nın hızlı gelişimi, iki büyük müzenin açılışıyla devam ediyor: Biri çağdaş sanata, diğeri Tütsü Yolu’na adanmış iki müze. El-Ula’nın “Journey Through Time” (Zamada Yolculuk) temalı sanat master planının mimarı Khaled Azzam, iki müzenin “15 yıllık plan”ın bir parçası olarak geliştirilecek “15 kültürel varlık”ın öncüleri olduğunu söyledi.
Suudi hükümetinin, ülkenin filli yöneticisi Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın başkanlığında görev yapan kültür kurumu El-Ula Kraliyet Komisyonu, Çağdaş Sanat Müzesi’nin Paris merkezli mimar Lina Ghotmeh tarafından, Tütsü Yolu Müzesi’nin ise Londra merkezli mimar Asif Khan tarafından tasarlanacağını duyurdu. Ghotmeh, haziran ayında açılan Londra’daki 2023 Serpentine Gallery Pavyonu’nun tasarımını gerçekleştirdi.
The National gazetesine göre, El-Ula Kraliyet Komisyonu’nun Halk Sanatı Uzman Heyeti Başkanı Iwona Blazwick Venedik’teki bir brifingde, Çağdaş Sanat Müzesi’nin üç ana koleksiyona odaklanacağını belirtti:
“Tam merkezde Üç Deniz: Kızıldeniz, Umman Denizi ve Doğu Akdeniz olarak adlandırılan bölgede bir sanat koleksiyonu yer alıyor. Koleksiyona ismini veren su kütleleriyle çevreli bölgelerden gelen veya bu denizlerle derin, uzun süredir devam eden bağlantılara sahip 21. yüzyıl sanatçılarına odaklanıyoruz.”
İkinci koleksiyon “Kıtalar” adını taşıyor: “Bu koleksiyonda Afrika, Asya, Avrupa, Kuzey Amerika, Okyanusya, Güney ve Orta Amerika’dan küçük bir grup sanatçıyı göreceğiz,” diyen Blazwick, “eserleri bir kozmosu temsil eden, dolayısıyla dünya kültürünü El-Ula’ya getirecek” sanatçılara odaklanacaklarını belirtti. Üçüncü koleksiyon ise bir dizi arazi sanatı eserini içeriyor. Yapılan açıklamaya göre, yeni müzenin “aralarına sanatçı bahçeleri serpiştirilmiş pavyon galerilerden oluşan takımadalar şeklini alacağı” belirtiliyor.
Tütsü Yolu Müzesi, “Tarihi binlerce yıl öncesine dayanan, önemli kara ve deniz ticaret yolları ağına adanmış dünyanın ilk müzesi olacak ve uygarlıkların kavşak noktasında bir değişim yeri olarak El-Ula’nın kültürel mirasını herkese tanıtacak.” Yeni kurum aynı zamanda UNESCO Dünya Mirası sit alanı olan Hegra’yla da bağlantı kuracak.
El-Ula Kraliyet Komisyonu’ndan bir temsilcinin açıklamalarına göre, “Müzenin bütçesi gizli, ancak bu büyüklükteki diğer projelerle uyumlu. Proje, ‘Journey Through Time’master planında tasarlanan daha geniş bir planın parçası.”
Mart ayında Paris’teki Centre Pompidou, El-Ula’da bir çağdaş sanat müzesi geliştirmek için bir anlaşma imzalamıştı. Komisyonun temsilcisine şu an planlanan Çağdaş Sanat Müzesi’yle ilgili olup olmadığı sorulduğunda, şunları söyledi: “Centre Pompidou, El-Ula’daki Çağdaş Sanat Müzesi’nin geliştirilmesi aşamasında iletişim kurduğumuz ve bir dizi ortaklığa girdiğimiz müze ve kurumlardanbiri. Bu ortaklıklarla ilgili ayrıntılı bilgiyi daha sonraki bir aşamada paylaşacağız ancak müzenin ismiyle bu ortaklıkların bir ilişkisi olmayacak.”
Blazwick sözlerini şöyle sürdürdü: “Çağdaş Sanat Müze’miz, gelecek programlarını dünya genelindeki müzeler ve galerilerle diyalog içinde geliştirecek; Centre Pompidou ilk ortaklarımızdan biri olacağı için memnuniyet duyuyoruz.”
Bahse konu olan Centre Pompidou projesi, Fransızların başı çektiği, Suudi Arabistan’da faaliyete geçecek son sanat inisiyatifi. Bu inisiyatifin, planlanan çağdaş sanat kurumuyla bağlantılı olup olmadığı henüz belirsiz.
Afalula Ajansı, Fransa ve Suudi Arabistan tarafından imzalanan anlaşmayla Temmuz 2018’de Paris’te kuruldu. (Afalula, El-Ula Kraliyet Komisyonu’yla ortak çalışıyor). Ancak insan hakları ihlalleri bir sorun olmaya devam ediyor. Avrupa Suudi İnsan Hakları Örgütü ve kâr amacı gütmeyen yardım kuruluşu Reprieve tarafından derlenen bir rapora göre, 2015 ile 2022 arasında Suudi Arabistan’da yıllık ortalama 129 idam gerçekleştirildi. Bu, 2010 ile 2014 dönemine kıyasla yüzde 82’lik bir artışı temsil ediyor.