Photo London’ın 10. Edisyonu, Geleneksel Kalıplardan ve Alışılmış Kalabalıktan Sıyrılarak Farklı Bir Yön Çiziyor

Sanat ve fotoğrafçılık dünyaları her ne kadar belirgin benzerlikler ve ortak meseleler taşısa da, her zaman kolayca bir araya gelen alanlar değil. Bu iki alanı şekillendiren topluluklar, çoğu zaman belirgin biçimde ayrışıyor. Bu yıl 18 Mayıs’a kadar sürecek olan Photo London’ın ön izleme gününde, bu farklar çarpıcı bir şekilde gün yüzüne çıkarken, sonuçlar şaşırtıcı derecede olumlu oldu.

Onuncu yılını kutlayan Photo London, yeni direktör Sophie Parker’ın liderliğinde farklı bir yaklaşımla karşımıza çıkıyor. Parker, kısa süre önce The Art Newspaper’a verdiği röportajda, fuarın yıllardır sürdürdüğü—ve genellikle beyaz, heteroseksüel erkeklere verilen—“Fotoğraf Ustası” geleneğine son verildiğini açıkladı. Ayrıca, bildiği kadarıyla “bu edisyonda ‘Kate Moss fotoğrafı’ olmayacak” diyerek, fuarda sıkça karşımıza çıkan meşhur “Kate Moss endeksi”ne gönderme yaptı. Parker aynı zamanda, bağımsız fotoğrafçılara ayrılan Positions bölümünü de fuara geri kazandırdı. Bu yıl bu bölümde, Filistin asıllı Amerikalı sanatçı Adam Rouhana ile Britanyalı-Hintli fotoğrafçı Kavi Pujara’nın işleri yer alıyor.

Yine de, günün ilerleyen saatlerinde Somerset House’un avlusuna kurulan Photo London’ın ana pavyonunda değişim işaretleri hemen fark edilemiyordu. Geleneksel sanat fuarı atmosferi hâkimdi: şampanyalar servis ediliyor, topuklu ayakkabı sesleri yankılanıyor, Sebastião Salgado’nun etkileyici ama alışılagelmiş işleri ile yoğun derecede manipüle edilmiş dijital manzara fotoğrafları arasında geziliyordu. Stantlar kalabalıktı, ilgi yüksekti—ancak fuarın kırmızı renkteki “satıldı” etiketleri nadiren görülüyordu. Öte yandan, daha yeni galerilerin bulunduğu bölümlerde ticari başarıya ve değişen zevklere dair işaretler hissediliyordu.

Tayvan’ın başkenti Taipei merkezli Chini Gallery, öğle saatlerinden önce Chou Ching Hui’nin 1,2 metre yüksekliğindeki bir portresini Norveç’teki bir müze koleksiyonuna sattı. İlk kez fuara katılım sağlayan galerinin ekibi, 10 bin ila 15 bin sterlin arasında gerçekleşen satıştan oldukça memnundu. Galerinin uluslararası gelişim sorumlusu Chiwen Tu, “Fuar katılımı yüksek maliyetli ve uzun bir yolculuk gerektiriyor,” diyerek zorlukları kabul ediyor. “Ama eserlerin popülerliği beklentilerimin çok üzerinde oldu.”

Tarifeler ve yapay zekâ kaynaklı belirsizliklerle dalgalanan bir piyasada, alıcıların hemen tanınan fotoğrafçılar ve ikonik temalara yönelmesi anlaşılır bir tutum. Ancak Somerset House’un Batı Kanadı’nda bulunan ve Gered Mankowitz ile Norman Parkinson gibi isimlerin sahne ve sinema yıldızlarına ait sınırlı sayıda siyah-beyaz baskılarıyla bilinen Londra merkezli Iconic Images galerisinde henüz satışlar gerçekleşmemişti. Yine de, hem bu galeride hem de yakınlardaki Peter Fetterman Gallery’de çalışanlar arasında umutlu ve neşeli bir atmosfer hakimdi.

Fotoğrafçılık dünyasının en büyük isimlerinden Henri Cartier-Bresson, Robert Capa ve Don McCullin’in eserlerini uzun yıllardır sunan Fetterman, henüz ilk satışlarını gerçekleştirmemiş olsa da endişeli görünmüyordu. Galerisinin bulunduğu ABD’de alıcıların daha girişken ve anında ödeme yaparak satın alma anlayışını benimsediğini belirten Fetterman, İngiltere’de ise alıcıların karar verme sürecini daha dikkatli ve yavaş yürüttüğünü söylüyor. “Satış yapmadan bile para harcadım,” diyerek espriyle kendi gözlemini de destekliyor.

Mekânın geniş ve ferah koridorlarında—bazı galerilerin, pop-up pavyonundan daha özgün ve karakteristik bulduğu bir yerlerde—para el değiştiriyordu. Paris merkezli Galerie XII, fotoğrafla dokumayı birleştirerek dokunsal işler yaratan Susanne Wellm’in üç eserini, tanesi 6.500 ile 7 bin sterlin arasında fiyatlarla satışa sundu.

Amsterdam merkezli Hungry Eye Gallery, yedi yıl aradan sonra Photo London’a geri döndü. Fuarın ilk saatinde, ikili Schilte & Portielje’nin üç eserini, tanesi 1.450 sterlin fiyatla sattı. Akşamın erken saatlerine gelindiğinde, galerinin neredeyse tüm sanatçılarının işlerinin yanında kırmızı “satıldı” etiketleri vardı. Sara Punt’a ait iki eser 1.800’er sterline, Asha Swillens’in iki eseri ise sırasıyla 3.495 ve 1.995 sterline, Nina Hauben’in arşiv pigment baskısı ise 3.450 sterline alıcı buldu. Bu sanatçıların hiçbiri geleneksel yaklaşıma sahip değildi—dijital teknikleri, soyutlamayı ve kolajı benimseyen isimlerdi.

Geleneksel olmayan eğilimler Somerset House’un avlusuna da yansıdı; burada akşamın havasını şampanya ve topuklu ayakkabılar değil, spor ayakkabılar ve bira belirliyordu. Kalabalık, önceki yıllara göre daha genç görünüyordu ve sanat dünyasının klasik fuarlarından çok, daha cesur ve kar amacı gütmeyen yan etkinlik Peckham 24’ün enerjisini taşıyordu. Henüz maddi güçleri tam olgunlaşmamış ve zevkleri farklı olan bu genç kuşak, daha uygun fiyatlı ve alışılmışın dışındaki satışların itici gücü olabilir mi?

Discovery bölümü, Somerset House’un iç bölümlerinde konumlanıyor ve burada, genç ve yenilikçi fotoğrafçılarla galerilerin farklı ve dinamik bir ortamda buluştuğu görülüyor; bu da bahsedilen teoriyi destekliyor gibi. Yeni yükselen fotoğrafçılar ve galerilere ayrılmış olan bu bölümde stantlar daha küçük, atmosfer daha eğlenceli ve hem insanlar hem de eserler, pavyon ve kanallardakinden daha çeşitli. Bölümün küratörü Charlotte Jansen—bu alanın fuarın en heyecan verici kısmı olduğunu düşünüyor—“birçok stantta portrelerden yarı soyutlama ve soyutlamaya keskin bir kayış” gözlemlediğini söylüyor.

Bu durum, Londra merkezli galeri Victoria Law’da belirgin bir şekilde hissediliyordu. Galeride, Venezuela doğumlu Lucia Pizzani’nin sömürgecilik ve doğa temalarını, pre-Hispanik ağaç kabuğu kâğıdı gibi özgün malzemelerle işlediği fotoğraf tabanlı eserleri ve heykelleri büyük ilgi çekti. Kalabalık odanın arka kısmında ise, kendisini “Birleşik Krallık’ın ilk ve tek çağdaş Afrika fotoğrafçılığı ve ışık galerisi” olarak tanımlayan Doyle Wham, Justin Dingwall’ın keten üzerine yaptığı ısı transferleriyle Heather Agyepong’un popüler 2022 serisi ego death’den bir üçlemeyi sergiledi.

Galerinin kurucu ortağı Sofia Carreira-Wham, bu yıl Discovery bölümünün şimdiye kadarki en iyi yılı olduğunu düşünüyor—bu başarının Jansen ve yeni fuar direktörü Parker arasındaki ortak çalışmaya dayandığını söylüyor. “Bugün fotoğrafçılıktaki keskin ve zorlu eğilimlere dair gerçek bir bakış sunuyor,” diyor. Genç galeri, gecenin ilerleyen saatlerinde Nijeryalı sanatçı Isha Seriki’nin Orí Inú 7 adlı eserini £1,250’a satarak ilk satışını gerçekleştirdi.

Photo London’ın ana pavyonunda kalabalık azalmaya başladığında, geride birkaç kırmızı “satıldı” etiketi belirdi—ancak burada, fiyatların alt kattakilere kıyasla çok daha yüksek olmasına rağmen, alıcıların geleneksel seçimlerin dışına çıktığı gözlemleniyordu. Amsterdam merkezli galeri Homecoming, Aldo van den Broek’e ait iki eseri sırasıyla £15,000 ve £14,750 fiyatlarla satışa sundu. Büyük ölçekli bu eserler, akrilik, toprak, ahşap ve karton gibi farklı malzemelerle yaratılmış olup, duvardaki açıklamalarda herhangi bir lens bazlı teknikten söz edilmemekteydi.

Elbette, her şey değişmiş değil. Bu yılki fuarın “Kate Moss endeksi” geçmiş yıllara kıyasla kesinlikle daha düşük olacak olsa da, süpermodelin birkaç portresi hâlâ bulunabiliyordu. Yine de genel olarak, Parker’ın “risk alan galerileri ödüllendirme” planı sahada kendini gösteriyordu. Ve eğer Photo London gerçekten sanat dünyasının klişelerini bırakıp fotoğrafçılık dünyasının geleneklerine yöneliyorsa, bu tercih şimdiden olumlu sonuçlar veriyor gibi görünüyor.